حضور قلب در نماز

راه كسب حضور قلب، تمرين و ممارست و درك حضور خداست: اينكه انسان پيوسته خود را در محضر خدا و مأنوس با او بيابد، چرا كه اگر كسى با خدا انس گرفت، هرگز از سخن گفتن با او و شنيدن كلام او خسته نمى شود؛ چون عاشق هر چه بيشتر با معشوق خود باشد و با او سخن گويد تشنه تر مى گردد.

اينكه ما در انجام عبادت ها، زود خسته مى شويم و با عجله نمازمان را مى خوانيم و به دنبال كارمان مى رويم و اگر نماز به درازا انجاميد، نه تنها لذتى احساس نمى كنيم، بلكه احساس مى كنيم در قفس گرفتار شده ايم؛ به اين دليل است كه درك نمى كنيم در برابر چه كسى قرار گرفته ايم و با چه كسى حرف مى زنيم

بقیه در ادامه مطلب

ممكن است با علم حصولى، مقام بندگى و جايگاه والاى خداوند را بشناسيم و پى به عظمت او ببريم؛ ولى اين مفاهيم ذهنى در دل ما اثر نكرده است و باعث ارتباط حقيقى با خدا نمى گردد. آنچه موجب ارتباط حقيقى و واقعى با خدا مى گردد، حضور قلب به هنگام عبادت است. عبادت هايى كه ما موفق به انجام آن مى شويم، تنها موجب اسقاط تكليف مى گردد و آن بهره اى كه بايد ببريم، نمى بريم؛ چون عبادت هايمان روح ندارد و بدون حضور قلب انجام مى گيرد. اشتغال به امور دنيوى مانع از انس دل با خدا و حضور قلب مى شود و اين مشكلى است كه ما با آن مواجه ايم.

پيوسته سؤال مى شود كه براى تحصيل حضور قلب در نماز چه بايد كرد؟ تحصيل حضور قلب به تمرين و رياضت نياز دارد. در ابتدا انسان بايد در گوشه اى خلوت بنشيند و به اين نكته بينديشد كه خدا او را مى بيند. برخى از اساتيد اخلاق توصيه مى كردند كه بايد در اين تمرين از جنبه هاى تخيّلى سود جست: به اين معنا كه

اگر در اتاقى نشسته ايد و يا در محل خلوتى بسر مى بريد، فرض كنيد شخصى پنهانى مواظب رفتار شماست و شما او را نمى بينيد. آيا رفتارتان هنگامى كه شخصى مواظب شماست، با آنگاه كه كسى مواظب شما نيست، يكسان است؟ بخصوص اگر آن شخص يك فرد عادى نباشد و شما بدو اهميت مى دهيد و سرنوشت خود را در دست او مى بينيد. مايليد در نزد او عزيز باشيد و او شما را دوست بدارد. آيا در اين صورت مى توانيد بكلى از او غافل گشته، به امر ديگرى مشغول گرديد؟

اگر انسان سعى كند با تمرين، اين نكته را براى خود مجسم سازد كه در حضور خداست و خدا به او نگاه مى كند و اگر او خدا را نمى بيند، خدا او را مى بيند، رفته رفته، در عبادتش حضور قلب پيدا كرده و آن عبادت داراى روح مى گردد. آن عبادت تنها موجب اسقاط تكليف نمى شود، بلكه موجب ترقى و تعالى معنوى او و قرب به خدا مى گردد. بدون شك فرموده حضرت على(عليه السلام) شاهدى بر اين مطلب است:

اِتَّقُوا مَعاصِىَ اللّهِ فىِ الْخَلَواتِ فَاِنَّ الشّاهِدَ هُوَالْحاكِمُا

از انجام معصيت در محلهاى خلوت بپرهيزيد، زيرا كسى كه شاهد اعمال شماست، زمام داورى نيز به دست اوست

منبع : کتاب ره توشه آیت الله مصباح